Opinia ornitowskiego

(kliknij żeby powiększyć)

Opinia sporządzona przez Beatę Kojtek, lidera warszawskiej grupy Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków, Pawła Pstrokońskiego z Ptaków Polskich i przeze mnie – Stanisława Łubieńskiego, członka Polskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków. Treść poniżej:

Warszawa, 20.III.2015

OPINIA ORNITOLOGICZNA

Na podstawie kontroli terenowych:

Wpływ na skład lokalnej awifauny mają z pewnością występujące w tym rejonie drzewa – szczególnie owocowe. Zwraca uwagę stała i liczna obecność kwiczołów. Ptaki te chętnie gniazdują na jabłoniach. Najliczniejsza populacja żyje w zagłębiu sadowniczym w pow. grójeckim. W latach poprzednich obserwowano w okolicy podloty (słabo latające lub nielotne młode) tego gatunku. Z całą pewnością kwiczoły są na tym terenie gatunkiem lęgowym.

Wykręcone pnie i konary drzew owocowych są miejscem powstawania naturalnych dziupli, które zasiedla wiele gatunków ptaków (tzw. dziuplaków). Dogodne warunki sprzyjają lęgom dwóch gatunków sikor – bogatki, modraszki oraz szpaka. Aktywność głosowa ww. gatunków rozpoczyna się w marcu – wtedy, gdy w miejskie populacje ptaków rozpoczynają poszukiwania dogodnych miejsc lęgowych. i wyznaczają rewiry.

Drzewa owocowe stanowią ponadto bazę pokarmową dla gatunków przelotnych i zimujących. Zatrzymują się tu wędrujące stada kwiczołów. W połowie marca 2015 widywano tu stada (ok. 10 osobników) grubodziobów, żywiące się zawartością pestek opadłych jesienią owoców śliwy. Być może te niezbyt liczne w Warszawie ptaki odbywają tu również lęgi. Grubodzioby są ptakami płochliwymi, wrażliwymi na obecność człowieka, chętnie odwiedzają właśnie ogrody na uboczu.

Wyższe drzewa rozsiane po terenie – brzozy, klony jesionolistne, topole mogą być miejscem gniazdowania większych gatunków ptaków. W czasie jednej z kontroli obserwowano parę gołębi grzywaczy przy zeszłorocznym gnieździe. Z dużym prawdopodobieństwem ptaki podejmą tu lęgi w ciągu najbliższych tygodni. Na drzewach znajdują się również gniazda wrony siwej. Klony jesionolistne to często drzewa dziuplaste, już w połowie marca 2015 widywano modraszki badające wnętrze jednej z takich dziupli.

Podczas kontroli stwierdzono powtarzającą się obecność kilkunastu gatunków ptaków. Sprzyjające warunki mogą zachęcać liczne ptaki do odbywania tu lęgów. Potencjał tego miejsca jest ogromny. Zgodnie z opinią biologa Andrzeja Owsińskiego, na tym „niewielkim obszarze rosną między innymi następujące gatunki drzew i krzewów: wiąz, świerk, brzoza, wierzba, jabłoń, grusza, śliwa, czereśnia, kasztanowiec, orzech włoski, jesion, głóg, klon pospolity, klon jawor, klon srebrzysty, klon jesionolistny, leszczyna, tuja, czarny bez, jaśmin, śnieguliczka”. Określenie pełnego stanu awifauny lokalnej możliwe będzie w kwietniu i maju, w trakcie szczytu sezonu lęgowego.

Należy pamiętać, że do Polski nie wróciło jeszcze wiele gatunków ptaków. Dlatego też lista gatunków stwierdzonych z pewnością się wydłuży.

Lista gatunków stwierdzonych dotychczas w rejonie planowanej inwestycji:

1. Zięba
2. Modraszka
3. Bogatka
4. Kos
5. Kwiczoł
6. Szpak
7. Kawka
8. Grzywacz
9. Wrona siwa
10. Gołąb miejski
11. Grubodziób
12. Dzwoniec
13. Sroka

Co istotne, zdecydowana większość gatunków ptaków żyjących w Polsce jest chroniona na mocy nowego Rozporządzenia Ministra Środowiska z 6 października 2014 roku. Czcionka pogrubioną zaznaczono powyżej te, które w monitorowanym rejonie stwierdzono i owym Rozporządzeniem są chronione.

Ponadto możliwe występowanie:

• Kowalik
• Pełzacz ogrodowy
• Gawron
• Kulczyk

Poprzednie badania:

Dane archiwalne, dotyczące ptaków lęgowych terenu całego Pola Mokotowskiego wg opracowania z 2001 roku[i]: bażant (1-3 par), grzywacz (6-9), sierpówka (do 5), dzięciołek (1-2), dzięcioł duży (do 2), rudzik (do 3), słowik szary (1-2), pleszka (do 2), kopciuszek (do 2), kos (4-10), kwiczoł (11-20), pliszka żółta (3-5), łozówka (do 3), zaganiacz (6-10), piegża (3-5), cierniówka (6-10), gajówka (1-3), kapturka (4-8), świstunka leśna, piecuszek, pierwiosnek (do 3), muchołówka szara (1-3), bogatka (4-10), modraszka (3-8), wilga (3-5), kawka (6-20), sroka (6-15), wrona siwa (5-8), szpak (6-20), wróbel (101-300), mazurek (6-15), zięba (11-30), dzwoniec (6-10), szczygieł (6-10), grubodziób (1-2).

Podsumowanie:

Teren przewidziany na wybieg dla psów to miejsce wartościowe przyrodniczo. Stwarza on nie tylko dogodne warunki gniazdowania dla ptaków, ale stanowi również bazę pokarmową w okresie lęgowym (kwitnące drzewa owocowe przyciągają owady), a także podczas migracji i okresu zimowego (ptaki żywią się opadłymi owocami oraz zimującymi bezkręgowcami). Z uwagi na powyższe, zasadnym wydaje się objęcie go troską oraz ochroną. Pozwoliłoby to: zachować naturalne siedlisko życia miejskiej populacji ptaków; chronić żyjące tam organizmy oraz lokalną różnorodność gatunkową; stworzyć „zieloną wyspę” na mapie dzielnicy; zachować ciągłość terenów zielonych pełniących w mieście funkcję korytarzy ekologicznych.

Ponadto teren wydaje się doskonałym miejscem na stworzenie Strefy Przyrody, czyli enklawy, w której prace ogrodnicze (przycinanie krzewów, koszenie trawy, grabienie liści) mają mniej intensywny charakter – wg pomysłu prof. Macieja Luniaka (zaproponowanego podczas konsultacji w Ogrodzie Krasińskich). Takie zabiegi ochronne z pewnością przyczyniłyby się do wzrostu różnorodności gatunkowej na tym terenie. Ta część Pola Mokotowskiego mogłaby się stać atrakcyjnym miejscem spacerów dla odwiedzających park.

Wydaje się, że dogodniejszym miejscem na wybudowanie wybiegu dla psów jest nieodległy plac – pozostałość po bazie MPO. Nie trzeba tam przeprowadzać dotkliwych wycinek, to miejsce nie ma również wartości sentymentalnej dla okolicznych mieszkańców.

Autorzy opinii:

Beata Kojtek, ornitolog, członek Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków (lider warszawskiej grupy lokalnej OTOP)

Stanisław Łubieński

Paweł Pstrokoński, ornitolog, Ptaki Polskie

[i] M. Luniak, P. Kozłowski, W. Nowicki, J. Plit, Atlasu Warszawy. Ptaki Warszawy 1962-2000, Warszawa 2001.

Śnieżyczka przebiśnieg z Pola Mokotowskiego.